HPV. Cytologia (systemy Papanicolau, Bethesda)

Badanie cytologiczne, tzw. test Pap (od nazwiska Papanicolaou, który zapoczątkował tę metodę), jest badaniem przesiewowym i polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy w celu oceny ambulatoryjnej. Wynik badania klasyfikuje się w skali I-V, czyli od braku jakichkolwiek niekorzystnych zmian w nabłonku (I), do występowania licznych komórek nowotworowych (V).





Metoda jest skuteczna i precyzyjna, pozwala na wczesne wykrycie patologicznych zmian zachodzących w obrębie macicy i podjęcie odpowiednich działań leczniczych.

Wymaz cytologiczny korzysta z dwóch systemów: Papanicolaou (Pap) oraz Bethesda (TBS). Uważa się, iż doskonalszy jest system Bethesda, gdyż pozbawiony jest wadliwych cech pierwszego. Klasyfikacja wymazów cytologicznych według systemu Pap oceniana jest za niedoskonałą, głównie ze względu na zbyt wysoki odsetek wyników fałszywie negatywnych. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy się dopatrywać w nieprawidłowości przeprowadzania technik pobierania, utrwalania oraz przechowywania materiału.W systemie TBS nacisk kładzie się przede wszystkim na jakość oraz ilość materiału mającego podlegać dalszej ocenie (nadający się/ nie nadający się).

W zależności od obecnego stanu zdrowia kobiety (ilości przebytych schorzeń, podatności na infekcje, aktualnych wyników badań) i zwłaszcza od czasu rozpoczęcia współżycia płciowego kobieta powinna poddać się badaniu cytologicznemu:

• raz na rok – w przypadku wysokiego ryzyka zachorowalności na raka szyjki macicy (częsta zmiana partnera seksualnego, IIo lub IIIo ostatniego badania przesiewowego, nawracające stany zapalne pochwy, nietypowe krwawienie z pochwy np. po stosunku płciowym)

• raz na dwa lata – w przypadku, kiedy ryzyko jest małe (stały partner seksualny, Io lub IIo ostatniego badania przesiewowego i z dwoma kolejnymi prawidłowymi wynikami w odstępie 12 miesięcy)

• kobiety ciężarne - w I i III trymestrze ciąży (tj. 1-3 i 7-9 miesiąc ciąży)


Rozpoznania mikroskopowego obrazu komórek dokonuje się na podstawie klasyfikacji obrazów cytologicznych według skali Pap/BTS. Wynik badania opisywany jest zgodnie z numerem zdiagnozowanej grupy:

I grupa (Io) - obraz prawidłowy
II grupa (IIo) - zmiany łagodne, ale nie stwierdza się komórek z cechami dysplazji
III grupa (IIIo) – istnieje podejrzenie raka, stwierdza się komórki z cechami dysplazji niewielkiego, średniego lub dużego stopnia
IV grupa (IVo) - rak przedinwazyjny, stwierdza się liczne komórki z cechami dysplazji dużego stopnia
V grupa (Vo) – rak inwazyjny, stwierdza się zmiany bezwzględnie złośliwe

Niektóre laboratoria stosują klasyfikację IV-stopniową, wtedy raka przedinwazyjnego z gr. IV zalicza się również do grupy III.